zaterdag 23 februari 2013

Een doula wordt geboren


Vaak krijg ik van cliënten de vraag hoe ik ertoe gekomen ben om doula te worden. Nu ik voor het doulablog mijn eerste stukje ging schrijven, en erachter kwam dat het precies vijf jaar geleden is dat ik voor het eerst een vrouw steunde in haar bevalling, leek dat me een goed startpunt voor mijn blog-avontuur. 

Ter achtergrondinformatie: ik geef sinds 2001 yoga, zwangerschapsyoga, –begeleiding en –massage; voordat ik doula werd, was ik dus al langer bezig met zwangeren, hun partners en baby'tjes.

25 februari 2008. Mijn goede vriendin, ze is van Indiase afkomst, belt me ‘s ochtends om 7 uur wakker - het is voorjaarsvakantie. Ik had namelijk aangeboden om te tolken in het ziekenhuis. Mijn vriendin en haar man hadden niet de indruk gekregen dat ze in het ziekenhuis heel comfortabel waren met het Engels. (Dat is wel echt zo’n Nederlands ding: zéggen dat je Engels spreekt, maar als het erop aan komt, is het toch een stuk lastiger, zeker als het over emotionele en intieme dingen gaat als bevallen). Ik ben blij dat ze m’n aanbod heeft aangenomen. Ik douche en neem een taxi; 50 minuten later ben ik in het ziekenhuis. De weeën zijn ‘niet sterk genoeg’ en ze moet aan de oxytocine; we onderhandelen of ze wat meer tijd kan krijgen, en ik masseer haar voeten met essentiële oliën en stimuleer de geëigende drukpunten op voet, been en hand. En jawel, de weeën worden regelmatiger en sterker. Maar voordat het echt door kan zetten, en vóór de afgesproken 45 minuten, is daar ineens een andere verloskundige die voortvarend de boel overneemt: ‘we gaan nu de oxytocine inbrengen en naar een andere verloskamer, want hier is geen ruimte genoeg voor als er plotseling iets nodig is’. Zo gezegd zo gedaan. En wel heel voortvarend; al gauw heeft ze volledige ontsluiting, en is haar baarmoeder in een kramp. Haar man is wit weggetrokken en kan de pijn bij zijn vrouw bijna niet meer aanzien. Als ik hem aanmoedig om even buiten de verloskamer op adem te komen, neemt hij dat dankbaar aan. Daarna komt hij af en aan de kamer binnen, is aanwezig zoveel hij kan. (Er zijn grote culturele verschillen tussen Nederland en India; daar is bevallen echt nog een vrouwenaangelegenheid; mondjesmaat is dat nu heel langzaam aan het veranderen. Voor veel Indiase mannen (aangezien ik er met een getrouwd ben, durf ik dit zo te stellen) is het idee om bij de bevalling te zijn al behoorlijk overweldigend.)

Ik sta naast mijn vriendin, houd haar hand vast, onze ogen in elkaar ‘gelocked’, en bij die continue kramp in haar baarmoeder, waar de verloskundige maar blijft coachen, ‘persen, ja nog een beetje, duwen, mond dicht, kin op de borst, duwen, dúwen’, is er een grote verbinding, zusterschap, een herkennen van het ongelofelijke geweld (want dat was het in dit geval, het was voorbij enige omschrijving van intensiteit of pijn, het was een orkaan, ontstoken door de bijstimulatie), en toch, de vastbeslotenheid om er dóórheen te gaan. Samen.

Het heeft me in mijn voegen geschud.

Misschien omdát het zo geweldadig was. Dat het enige wat een vrouw dan kan steunen, is de steun van een andere vrouw, die in haar cellen wéét van die diepe pijn, die niet te beschrijven is. Alsof je sterft. En daarin aanwezig te kunnen zijn zonder medelijden, maar met compassie. In die storm werden zowel een kind, moeder en vader, als een doula geboren. Ik ben jullie eeuwig dankbaar, dat ik bij jullie mocht zijn in dat ontzagwekkende moment. Ik ben voor altijd dankbaar dat in deze momenten van diepe, intense pijn, ik de kracht mocht zien die in elke vrouw ligt, en dat ik die plek tezelfdertijd in mijzelf vond, en daarin mijn roeping.

Joyce

Toevoeging:
Voor de niet-doula’s/vroedvrouwen die deze blog lezen: even voor de duidelijkheid, dit is geen doorsnee bevalling; door (te snelle) bijstimulatie met oxytocine (d.m.v. infuus in hand of arm) raakte de baarmoeder in een permanente kramp (= hyperstimulatie over overstimulatie). Wanneer dit gebeurt, heeft de vrouw geen gevoel meer wanneer er een perswee is (want het voelt aan als één continue wee), is ze volledig de controle/focus kwijt, heeft veel pijn, en kan niet meer in verbinding zijn met wat er binnen in haar gebeurt. Dit is anders dan weeën die heftig zijn, omdat daar (meestal, behalve bij een weeënstorm) pauzes tussen zitten waarin ze op adem kan komen en weer bij zichzelf kan komen.

Oxytocine is een hormoon dat normaliter door het lichaam zelf wordt aangemaakt, o.a. in de hersenen. De lichaamseigen oxytocine wordt pulserend afgegeven (er is geen continue toediening), waardoor het lichaam tijd heeft om te reageren (de baarmoeder heeft rust tussen de weeën door, de placenta krijgt voldoende zuurstof tussen de weeën door, en de hersenen hebben de tijd om endorfines (lichaamseigen opiaten) aan te maken, waardoor het pijngevoel wordt verzacht of helemaal verdwijnt). Wanneer de oxytocine van buitenaf wordt toegediend, komt het hormoon direct in de bloedbaan, daardoor worden er minder/geen endorfines aangemaakt. Ook is de toediening continu in tegenstelling tot pulserend, waardoor de kans op hyperstimulatie van de baarmoeder ontstaat. Je ziet dat hierdoor bij bijstimulatie (en inleiding) de vraag naar pijnstilling toeneemt.

Het stimuleren van specifieke drukpunten (acupressuurpunten) kan de baarmoeder laten samentrekken, waardoor de weeën sterker kunnen worden. In het geval van mijn vriendin leek het aan te slaan (de weeën kwamen frequenter en werden intenser), maar we hadden niet voldoende tijd om dat te 'toetsen'. (Achteraf gezien, met de kennis die ik nu heb, kan het natuurlijk ook zijn dat mijn aanwezigheid haar rust gaf, waardoor de weeën weer op gang konden komen...).

zaterdag 16 februari 2013

Gedachtenspinsels van een doula

Het is al donker als ik terug naar huis rijd. Het licht van de lantaarns langs de snelweg valt de auto binnen en mijn hart is vol. Zojuist heb ik het laatste afsluitende bezoek gebracht aan een echtpaar wier leven voorgoed veranderd is. Ze kregen een prachtig baby-jongetje en ik mocht ze daarbij als doula begeleiden. 

Ik heb ze zien veranderen van een nuchter maar toch wat gespannen stel naar liefdevolle toegewijde ouders, vertrouwend op hun eigen gevoel. Een ervaring die je wereld even doet kantelen. Het voelt vreemd zo weg te rijden na deze bijzondere tijd met ze door gemaakt te hebben. Bij het afscheid nemen zei de nieuwe papa lachend: “Ik dacht dat het wel iets heel zweverigs zou zijn, een doula, en je weet: dat is niks voor mij, maar het is eigenlijk heel gewoon! Ik was zo blij dat je er was!” Mijn hart maakt een sprongetje van blijdschap.

Hoe komt dat toch, vraag ik me af, dat er zo'n vreemd idee van zweverigheid om de doula heen hangt? Er bestaan doula’s in alle soorten en maten, net zoals er veel verschillende zwangere vrouwen zijn. Elke doula heeft haar eigen talenten en neemt haar eigen ervaringen mee. Maar zij volgt toch vooral de wensen van de ouders… Als doula respecteer ik zonder oordeel de keuzes van de zwangere vrouw, of dat nu keuzes zijn die ik zelf zou maken of niet, dat is niet belangrijk. Er zijn geen goede of foute keuzes, wel goed geïnformeerde keuzes die juist voelen voor de aanstaande moeder. Zo blijft het altijd háár ervaring. Dus zweverig…? Nee, niet echt.

Wij Nederlanders staan er om bekend toch vooral een nuchter volkje te zijn en dat lijkt ook op te gaan voor de manier waarop tegen geboorte geven wordt aangekeken. “Er is er nog nooit eentje blijven zitten”, of “Iedereen komt toch zo ter wereld” zijn veel gehoorde uitspraken. Toch, diep vanbinnen, voelt elke vrouw dat het krijgen van een kind een levens-veranderende gebeurtenis is voor haar. Er wordt niet alleen een baby geboren maar ook een moeder. In ieder geval is het een gebeurtenis waarbij er heel veel met je lichaam gebeurt waarvan je van te voren geen idee hebt hoe dat is. Een gebeurtenis waarbij je gevoel en emoties ook een grote rol spelen, een nog grotere rol dan je op het eerste gezicht zou vermoeden.

Wat is er dan fijner als er iemand bij je is, die als warm water overal doorheen vloeit en alles voor jou en je partner zo prettig mogelijk maakt. Iemand die weet wat er gebeurt, die je goed aanvoelt en die vertrouwd is voor je. Iemand die weet waar jij je goed bij voelt en die niet weggaat maar bij je blijft, wat er ook gebeurt.  Door de hele menselijke geschiedenis heen werden barende vrouwen ondersteund door andere vrouwen. Sinds ongeveer vijftig jaar is gelukkig ook de aanstaande papa bij de geboorte van zijn kind aanwezig. Samen de geboorte beleven is een intens verbindende ervaring. Juist de vertrouwde aanwezigheid van een doula kan het verschil maken en zorgen voor de ontspanning en rust die nodig is om samen een prachtige geboorte te beleven. Uit ervaring weet ik hoe waardevol de rol van een doula is en weet ook hoe bekrachtigend een mooie geboorteherinnering werkt, maar het is soms moeilijk dat zo even kort uit te leggen.
  
Ik denk aan alle nieuwe ouders die ik de laatste tijd heb mogen begeleiden. Hoe ze steeds meer vertrouwen kregen in zichzelf tijdens de voorgesprekken maar vooral denk ik aan hoe tevreden ze achteraf terug kijken op een indrukwekkende ervaring. Wat voel ik me dankbaar en bevoorrecht om zo getuige te mogen zijn van de geboorte van een heel gezin. Nog steeds is het donker als ik afslag Gorinchem van de snelweg neem. Als ik de sleutel in het slot van mijn voordeur steek is mijn hart nog steeds vol en de wereld is vol glimlachjes…

Marlies

zondag 10 februari 2013

Moet een vrouw de regie hebben tijdens haar bevalling?

Een vaak gehoorde kreet: "de vrouw moet de regie hebben tijdens haar bevalling". Ik lees 'm in wervende teksten in brochures van ziekenhuizen of in hippe babybladen en frons dan telkens even mijn wenkbrauwen.
Het klinkt goed; de regie hebben over je bevalling. Controle hebben. Dat willen we wel, niet enkel bij een bevalling, maar het liefst in het hele leven. Ik zal je verklappen dat ik er zelf ook erg van hou. Mijn werk, een vakantie, activiteiten van de kinderen, praktische zaken, alles wordt zorgvuldig voorbereid en gepland. Mijn partner en ik verdelen de taken, er liggen schema's en lijstjes klaar en wij houden ons daaraan. Dan is het onder controle en loopt alles op rolletjes. Heerlijk!

Ik kom regelmatig vrouwen tegen zoals ik. 'Controle freaks' noemen zij zichzelf soms gekscherend, maar met een duidelijke kern van waarheid. Vaak hebben zij hun leven goed gepland; eerst studeren, dan een aantal jaar werken en carrière maken, eventueel wat reizen en dan is op een gegeven moment de tijd aangebroken om serieus aan gezinsuitbreiding te gaan werken. Soms komt daar een kink in de kabel, want er bestaat nog steeds niet zoiets als 'gepland zwanger worden'. Een zwangerschap laat wel eens wat langer op zich wachten dan van te voren was ingeschat en dat is best even slikken als je graag de regie wilt hebben over je eigen leven.

Terug naar de kreet "de vrouw moet de regie hebben tijdens haar bevalling". Zoals gezegd klinkt het heerlijk. Koren op de molen van alle vrouwen die van controle houden. Ja, de regie en controle over de bevalling, dat willen we wel! Ik vraag me steeds vaker af of dat wel zo slim is. Moet een vrouw echt de regie hebben tijdens haar bevalling?
Bij een vrouw die de regie heeft tijdens de bevalling, stel ik me een vrouw voor die alles en iedereen om haar heen aanstuurt. Zij vertelt haar partner wat hij moet doen en wanneer de verloskundige gebeld moet worden. Zij weet precies waar alle benodigde spullen liggen en kan ook zelf bedenken dat het tijd wordt om eens naar toilet te gaan, onder de douche te stappen, een andere houding aan te nemen en ga zo maar door. Ik stel me een vrouw voor die, gezeten op een bed midden in de kamer, alles regisseert en tussendoor ook nog even de weeën opvangt.
Het kan.
Maar zou deze vrouw voorspoedig gaan bevallen? Dat denk ik niet. Want moet zij tijdens de bevalling niet hele andere dingen aan haar hoofd hebben? Dingen als met aandacht de weeën opvangen, zoveel mogelijk proberen te ontspannen en los te laten, haar lichaam laten doen wat het op dat moment moet doen?
Dat dacht ik toch altijd... En ik zie dat als doula ook terug in de dagelijkse praktijk.

Juist een vrouw die de regie kan loslaten bevalt voorspoediger en vlotter. Er is dan beduidend minder vaak een ingreep nodig in het geboorteproces en er is dan zelden behoefte aan medische pijnbestrijding. Een vrouw die de regie kan loslaten tijdens de bevalling trekt zich helemaal terug in zichzelf. De buitenwereld is niet meer belangrijk, haar lichaam kan nu doen wat het moet doen. En dat lichaam weet precies wat het moet doen om goed te bevallen. Laat dat maar aan een vrouwenlichaam over! Het is juist de geest, het denkvermogen en organisatietalent, die het een vrouw moeilijk kunnen maken tijdens de bevalling. En wanneer je bezig bent met de regie voeren, dan ben je juist bezig dat denkvermogen en organisatietalent aan te spreken. Daarmee houd je immers controle over je bevalling?

Nu zal ik de laatste zijn om te ontkennen dat regie en controle belangrijke zaken zijn bij een bevalling. Maar dan niet tijdens de bevalling, maar ervoor. Volg een informatieve zwangerschapscursus, oriënteer je op de keuzes die je hebt tijdens je bevalling, inventariseer je eigen wensen en die van je partner. Heb de regie! Neem de controle! En ga dan aan de slag. Schrijf vervolgens in een geboorteplan de dingen op die voor jou en je partner belangrijk zijn en geef dat aan je verloskundige of arts. Zo weten zij wat belangrijk is voor jou en kunnen zij zo veel mogelijk jouw wensen volgen. Jij kunt dan op het moment van de bevalling met een gerust hart de controle loslaten en doen wat je lichaam wil doen: bevallen.

Een doula inschakelen kan veel betekenen hierbij. Niet alleen kan zij je informatie geven over de keuzes die je hebt en helpen met het opstellen van een reëel geboorteplan, maar ook zal zij er tijdens de bevalling voor zorgen dat je verloskundige of arts zoveel mogelijk je wensen volgt.
Ik noem mijzelf ook wel eens de 'ceremoniemeester' van de bevalling. Bij een bruiloft kent de ceremoniemeester de wensen van het bruidspaar en laat de huwelijksdag lopen zoals zij van tevoren hebben afgesproken. Op die manier kan het bruidspaar zich helemaal overgeven aan de bijzondere dag. En bij onverwachte zaken neemt de ceremoniemeester veel zorg daarvan op zich. Precies zo werk ik tijdens de bijzondere dag dat een kindje geboren wordt. Ik ken de wensen van de zwangere vrouw en haar partner. We hebben de verschillende mogelijkheden doorgesproken en een geboorteplan opgesteld, zodat ik tijdens de bevalling de regie even van hen kan overnemen. Zo kunnen zij de controle loslaten en zich samen overgeven aan een van de meest bijzondere gebeurtenissen in hun leven; de geboorte van hun kindje.

Willeke Klerks, 9 februari 2013
Meer lezen over Willeke en haar doulapraktijk? Kijk op www.geboortecoaching.nl.


zondag 3 februari 2013

Verkooppraatje

Ik vind het zó moeilijk om mezelf te verkopen. Doorgaans hoeft dat gelukkig ook niet.

Toch wordt mij wel eens gevraagd wat ik nou zoal doe tijdens de bevalling. In gedachten ga ik dan al die bevallingen langs, om me steevast te beseffen dat de mooiste geboortes nét die geboortes zijn waarvan ik achteraf het idee heb dat ik eigenlijk niets heb gedaan!

“Nou, niet eens zoveel…”, antwoord ik dus. Ik BEN er, en beloof er te zullen zijn. Dat alleen al geeft rust, zowel vooraf als tijdens de bevalling. Ik ben er met mijn basiskennis verloskunde, mijn intuïtie, mijn massagetechnieken, mijn relativeringsvermogen, mijn ervaring, mijn vertrouwen, mijn humor en mijn hart.

“Ik hou vooral paniek buiten de deur”, vervolg ik dan. Het geboorteproces valt of staat met de juiste opbouw van de juiste hormonen. Adrenaline doet dit hele proces volkomen teniet. Uit veel onderzoeken is gebleken dat continue begeleiding tijdens de bevalling zorgt voor de helft minder verzoeken om pijnstilling. Ook halveert het de kans op een keizersnee én duurt de bevalling gemiddeld anderhalf uur korter. Door stress krijg je namelijk een slechtere doorbloeding van de baarmoeder, waardoor de weeën afnemen en de kans op een keizersnede toeneemt.

“Ik bewaak je geboortewensen”, verzeker ik. Mijn doel is een ervaring waar men met een goed gevoel op terug kan kijken, óngeacht hoe de bevalling is gegaan. Bevallingen laten zich immers niet plannen. Toch durf ik gerust een goede ervaring te verzekeren. Gewoon omdat ik weet dat ik ervoor zal waken dat je gehoord zal worden (en dat je je ook nog eens gehoord zult voelen!). Alleen dán kun je ergens goed op terug kijken.

"En tussendoor moeder ik altijd een beetje”, vertrouw ik tot slot toe. Dit klinkt misschien niet zo heel belangrijk, maar is toevallig wel precies wat vrouwen (en hun partners) nodig hebben op zo’n kwetsbaar moment in hun leven! Ik zorg dus dat er op tijd gegeten en gedronken wordt, ik stop graag even in voor een mini-dutje tijdens de rustige momenten  en ik troost als er nog even een traantje moet worden weggepinkt. Aandacht geven is het begin van liefde.