zaterdag 27 april 2013

Vaders

Voor mijn vader die er was toen ik werd geboren en er nog steeds voor me is. En voor mijn Paul die er was en is, altijd.

Iedereen kent ze wel, de mannen die denken dat ze niks voor hun vrouw kunnen betekenen tijdens de bevalling, bang zijn voor wat er gaat komen en die zich welhaast reddeloos verloren lijken te voelen. Op voorhand al. Vaders verdienen veel meer credits dan ze zelf denken (dus voel je vrij om dit blog te delen met (aanstaande) vaders!). 

Wie dit blog regelmatig leest of bekend is met het werk van doula’s weet dat we er zijn voor de moeder. En dus zijn we er ook voor de vader. Want door onze aanwezigheid heeft de vader zijn handen en hoofd vrij. En zo kan hij er zijn voor haar, juist wanneer zij hem nodig heeft.
Als doula kan je de vader hierbij helpen: je betrekt hem bij de voorbereiding, bereidt ook hem voor op wat kan gaan komen. En als de geboorte in volle gang is? Je stelt hem gerust, geeft hem complimentjes en af en toe een zetje in de rug, fluistert een hint in het oor. Want zijn vrouw en hun kind, zij hebben hem nodig! Niet per se de washandjes, massages of de flesjes water, nee, zijn betrokkenheid is gewenst. Dus als hij je vragend aankijkt? Dan bevestig je met een knik of met een warme blik. En mocht zijn vrouw hem niet zo vriendelijk bejegenen (hoewel je daar op voorhand toch wel een kleine waarschuwing over uit kan sturen), dan leg je uit dat dat een veelvoorkomende en normale reactie is in het proces waar zijn vrouw zich in bevindt.

En dan wordt hun kindje geboren… Dan moet je ze eens zien, die mannen! Zoals je bij de moeder een transformatie ziet, is die er bij de vaders ook. In dat kader wil ik graag mijn eerste bevalling  als doula met jullie delen.

De geboorte van een vader
Dit is zo’n vader als eerder beschreven. Een super-lieverd, maar oh zo bang voor wat zijn allerliefste moet gaan doorstaan. Zou hij dat wel aan kunnen, haar te zien met pijn? Zou hij haar kunnen helpen? En wat als het allemaal anders gaat en er een keizersnede volgt? In dat geval ga ik mee naar de OK, want naalden en operatiekamers… 
Ik stel hem gerust: Het komt goed, ik zal er zijn, voor haar, maar ook voor jou.

En daar is de grote dag, een inleiding. De aanstaande moeder heeft alles in kannen en kruiken voor haar man. Tassen vol eten, drinken.  Daar hoeft hij (en zij!) zich in ieder geval niet druk om te maken. De bevalling komt  goed op gang en hij doet het volgens het boekje! Gaat mee onder de douche, laat zich fijnknijpen en rukt washandjes aan. Ik zorg dat er wat van de proviand in zijn mond komt en hij kan er zijn, voor haar.

En dan wordt het spannend: de baby heeft het niet meer goed in de buik en moet geboren worden, met spoed! Volgens afspraak blijft papa tijdens de keizersnede op de gang; ik ga mee tot moeder in slaap is en moet wachten bij de kinderarts. Wat een geluk, 18.00 uur: een gezonde dochter!
Door naar papa op de gang. Papa ziet wat bleek en weet van de zenuwen even niet meer hoe de kleine meid heet. Zijn dochter moet door naar de kinderafdeling en brult het uit in de reiscouveuse. Aangekomen op de medium care wordt dochter op het aankleedkussen gelegd om te worden gewogen et cetera. En maar huilen… Hulpeloos kijkt de kersverse vader van  achter naar de verpleegkundige die slagvaardig te werk gaat met zijn dochter. “Toe maar”, fluister ik in zijn oor, “ga maar bij je dochter staan, raak haar maar aan.” En dan gebeurt het. Die ene hand van papa op de arm van zijn dochter. Ze stopt met huilen! En daar, op dat moment, staat de tijd heel eventjes stil. 18:15 uur: de geboorte van een vader…

Vaders, wat zijn ze belangrijk!

Soms vragen sceptici zich af of een doula de taak van de vader niet overneemt. Ik denk dat een doula er voor zorgt dat een vader in volle glorie vader kan worden en zijn, en een fantastische geboortepartner voor zijn vrouw.

Doula Chantal Lagrand-Homburg
EenHeleBevalling

dinsdag 23 april 2013

Ik stond erbij

De partner wel of niet bij de bevalling?

Gisteren stond een artikel in De Telegraaf met als titel: 'Vaders weren tijdens de bevalling'[1]. Een blogpost is te kort om op alle aspecten in te gaan; toch waag ik me aan een begin… Misschien komt er een (zinderende) discussie op gang.

De titel[2] van deze blog geeft een wat cliché beeld van hoe de (mannelijke) partner gezien wordt bij de bevalling: als iemand die 'erbij staat', niet goed wetend wat er van hem wordt verwacht, en wat hij kan doen. Michel Odent, bekend van zijn baanbrekend werk voor de waterbevalling en hands-off bevalling, stelt: "De aanwezigheid van een nerveuze partner zou een vrouw namelijk gespannen kunnen maken en daardoor de productie van oxytocine, een hormoon dat het bevallingsproces bevordert, kunnen vertragen. Dit zorgt ervoor dat vrouwen sneller op de operatietafel belanden." Als we ervan uitgaan dat stress besmettelijk is, en dat het bevallingsproces ook voor de partner heel spannend kan zijn, dan zou dit zeker waar kunnen zijn[3]. Een tijdje neigde ik in de richting van Odent's uitspraak. Ik zag soms ook de spanning en onzekerheid van de vaders, en probeerde ze daarin te steunen. Het was me ook duidelijk dat het invloed had op hun barende vrouw. Een enkele keer heb ik er zelfs aan getwijfeld of het wel 'goed' was dat de partner erbij was. Ik deed m'n best - 'de doula is er ook voor de partner' zoals ik zelf ook vaak gezegd heb. Of ik er altijd in slaagde, ik weet het niet zeker.

Tot ik bij de laatste bevallingen opmerkelijk rustige vaders zag. En dat waren niet allemaal vaders die ook in het dagelijks leven de rust zelve zijn… Toen ik daarover achteraf iets zei, zeiden de vaders nagenoeg hetzelfde: 'Ik zag dat mijn partner het goed maakte, dus voelde ik mij ook rustig.' Dat zette mijn wereld op z'n kop: de moeder die goed[4] in haar bevalling zit, maakt dat haar partner geen stress ervaart! En daardoor kon zij zich nog meer ontspannen, omdat ze zich zo gesteund voelde.

Hoe kwam het dan, dat de vrouw goed in haar bevalling kwam, ook in het bijzijn van haar (in aanvang misschien zenuwachtige) man? Gedeeltelijk kon ik het uitleggen door de 'traditionele' doula-rol: het aanwezig zijn, de rust, de bevestiging dat wat zich voordoet normaal is, waardoor de vrouw en ook haar partner zich kunnen ontspannen. Maar toch, dat bevredigde me niet helemaal. Was er in de voorbereiding iets anders gegaan? Of tijdens de bevalling? Kon ik overeenkomsten ontdekken?

Als ik terugkijk, was er bij al deze stellen een moment in de zwangerschap dat er een conflict of dieper verschil van mening was, dat naar elkaar toe werd uitgesproken - echt in alle eerlijkheid, zonder eromheen te draaien. Een aantal keer in mijn bijzijn; ik bleef dan in mijn doula-rol: 'holding the space', vooral luisterend, soms een vraag stellend, en heb op momenten geholpen de communicatie helderder te krijgen. In de tijd erna zag ik dat dit proces de partners dichter naar elkaar toe had gebracht. Kan het zo zijn dat doordat de vrouwen hun gevoelens, gedachtes, angsten, hoop en behoeftes hadden gedeeld met hun partner, en vice versa (essentieel!) dat er een bepaalde intimiteit en begrip waren ontstaan, die er daarvoor niet waren? Waardoor zij allebei zich al voorafgaand aan de bevalling meer begrepen en gezien voelden? Dat dit een bodem had gelegd voor een ontspanning in de relatie, die de partners ten goede kwam tijdens de bevalling (en zeker ook in de periode erna!)?

Voorlopig houd ik dit als werkhypothese aan: 'de aanwezigheid van de vader tijdens de bevalling komt de moeder ten goede als voorafgaand aan de bevalling beide partners zich gezien en gehoord voelen in hun behoeften en angsten, en zich door de ander gesteund en gewaardeerd voelen.' Mocht mijn inzicht veranderen, dan kom ik op dit onderwerp terug.

Ik ben benieuwd naar jullie gedachtes en ervaringen!

Joyce
www.embracingbirth.nl

[1] http://www.telegraaf.nl/vrouw/ouder_kind/21486449/___Vaders_weren_bij_bevalling___.html, en het nieuwsartikel waar het op gebaseerd is: http://news.bbc.co.uk/2/hi/8377099.stm
Een post van iemand die vindt dat de vader erbij moet zijn: http://www.telegraph.co.uk/women/mother-tongue/9936276/A-father-belongs-in-the-delivery-room.html en iemand die vindt van niet: http://www.telegraph.co.uk/women/mother-tongue/9936269/Keep-Daddy-out-of-the-delivery-room.html

[2]De titel verwijst naar de korte film 'Ik stond erbij' over vaders tijdens de bevalling: https://ikstonderbij.nl

[3] Of Odent alleen mannelijke partners bedoelt, of ook vrouwelijke, dat weet ik zo gauw niet. Ik houd het er even op dat hij het over vaders heeft, omdat een man niet de biologische imprint heeft dat zijn lijf zou weten hoe het moet bevallen (hoewel… hij is natuurlijk wel zelf ooit geboren). Enfin, ik houd het even 'op de vader'.

[4] goed, in de zin van: in zichzelf gekeerd, haar weeën opvangend op haar manier, niet afgeleid.

zaterdag 13 april 2013

Wat betekent dat eigenlijk: doula zijn....?

“Goh, wat een bijzonder en mooi beroep” hoor je vaak, als mensen vragen wat voor werk je doet en je vertelt dat je een doula bent. Na twee jaar vind ik het doula-schap nog steeds het mooiste vak wat er is. Lang heb ik getwijfeld voor ik aan de opleiding tot doula begon. Niet omdat ik me van binnen geen doula voelde maar omdat het in Nederland een relatief nieuw beroep is en dat brengt zo zijn eigen obstakels met zich mee. Maar uiteindelijk was de roep te sterk om er geen gehoor aan te geven, de passie te groot.

Het raakt mij elke keer diep om getuige te mogen zijn van de meest rauwe, kwetsbare, krachtige en bijzondere ervaring van een barende vrouw en haar partner. Natuurlijk ben ik vervuld van bewondering en dankbaarheid bij de eerste ademhaling van de baby die met zijn hemel-ogen een nieuwe wereld in kijkt. De dagen na een geboorte loop ik op wolkjes en kan iedereen wel omhelzen. Maar er is meer…..

Er zijn dingen die je pas op je pad vindt terwijl je het loopt. Tijdens de reis die je als doula maakt kom je van alles tegen, van hele “down to earth” praktische zaken tot diepe innerlijke roerselen.

Hoe is dat bijvoorbeeld om langere tijd, soms wel vijf weken, dag en nacht “on call” te zijn? Kan je elk moment van de dag alles laten vallen als dat ene telefoontje komt? Elke nacht slaap je met je telefoon naast je bed. Als je naar de bioscoop of het zwembad gaat met je kinderen, zou het zomaar kunnen dat je halverwege weggeroepen wordt.

Kan je toch nog het slaapfeest van je zoon of dochter door laten gaan als je zelf net 40 uur niet geslapen hebt? Of toch nog even naar het schooltoneelstuk gaan waar ze maanden aan gewerkt hebben?

Kan je de barende vrouw volgen in haar dans, in haar keuzes, ook al zou je zelf wat anders kiezen? Kan je haar blijven steunen en het je niet persoonlijk aantrekken als ze heel boos of lelijk tegen je doet? Een barende vrouw is immers niet bezig met beleefd zijn, dat hoeft ze ook niet. Blijf je haar dan veiligheid bieden en kan je haar zichzelf laten zijn?

Hoe ga je om met het medische personeel van een ziekenhuis als ze een zware dienst hebben en niet zitten te wachten op een doula omdat ze er nog onbekend mee zijn? Kan je dan met zachte ogen blijven kijken, beleefd en respectvol blijven naar iedere andere professional in de kamer ondanks je vorige ervaringen of eigen overtuigingen? Kan je dan ademhalen, loslaten en met je volle aandacht bij de moeder en de vader blijven?

Het betekent ook dat je soms middenin de nacht in de auto luidkeels meezingt met harde muziek om maar wakker te kunnen blijven tot je weer thuis bent. Om dan vervolgens thuis toch niet in slaap te kunnen vallen omdat je nog zo “vol” zit van de afgelopen uren.

Kan je jezelf zo verbinden met elke moeder dat je haar aanvoelt, met haar meeleeft en haar ziet? Blij met haar bent maar je ook zorgen maakt om haar. Kan je het vertrouwen houden en haar kracht blijven bevestigen?

Ben je er ook voor de vaders? De vaders die de vrouw waar ze van houden pijn zien hebben, opgeslokt in een proces, in een wereld, die zij zelf niet kennen.

Voel je respect en verwondering voor het feit dat je gevraagd bent aanwezig te zijn bij een heel intiem moment; de geboorte van een gezin? Kan je vertrouwen hebben in het geboorteproces, in het mysterie van het leven en de wijsheid van het lichaam?

Het woord “doula” betekent “dienende vrouw”. Kan je dan thuis ook nog alles geven, als je lange tijd achterelkaar er helemaal voor de moeder, de vader en de baby bent geweest?

En dan… dan breng je ook nog altijd jezelf mee. Je eigen ervaringen, je eigen rauwe plekken. Reageer je vanuit ervaringen die bij jezelf niet prettig waren en die je anders had gewild? Heb je dat verwerkt zodat je het zuiver kunt houden? Hoe is het om doula te zijn als je zelf periodes kent waarin niet alles op orde is? Hoe ga je om met de doornen aan de rozen van je eigen leven? Voor mij werkt het zo dat als de deur open gaat en ik haar zie…… alles van mij afglijdt. Er is alleen nog de moeder, de vader en de baby die de dans van geboorte leiden. We begeven ons in een wereld waarin een eeuwigheid in seconden besloten kan liggen en tijd ophoudt te bestaan. Alle andere dingen behoren tot een andere verre wereld.

Als dan later papa, mama en baby rustig bij elkaar zijn en het tijd is voor mij om te gaan trek ik de deur achter me dicht en roep dan stukje voor stukje mijn eigen leven weer naar me terug.

Het werk wat doula’s doen is een manier van leven, je “doet” het niet, het zit in je hart. Het is een manier van Zijn. En dàt maakt doula’s zo bijzonder!

Marlies Phielix
www.doulapraktijkgorinchem.nl

zondag 7 april 2013

De (her)ontdekking van de doula.

Dit keer eens niet een uit-het-leven-gegrepen verhaal over een bevalling, maar een stukje over het ontstaan en over de herontdekking van de doula.

Het woord 'doula' komt vanuit het Grieks. Uit oude, Griekse geschriften weten we dat de doula aan het hoofd stond van de huishouding en dat zij in het bijzonder de vrouw des huizes diende. Het is waarschijnlijk om aan te nemen dat de doula in de loop van haar leven carrière had gemaakt en van eenvoudig dienstmeisje was opgeklommen tot rechterhand van de vrouw des huizes. Door alle kennis en wijsheid die zij hierbij had vergaard in het leven én haar eigen ervaringen als moeder, mocht zij haar bazin bijstaan bij dier bevallingen en haar met raad en daad helpen.

De naam doula raakte in de tijden die volgden volledig vergeten. De dingen die een doula deed echter niet. Door de eeuwen heen zijn barende vrouwen altijd gesteund door andere vrouwen. Het was zo normaal dat er een aantal vrouwen bij de bevalling aanwezig was, dat het eigenlijk nauwelijks voorkwam dat een vrouw nog nooit een geboorte had meegemaakt voordat zij zelf haar eerste kind kreeg. Vrouwen wisten dus uit ervaring hoe zij de barende bij konden staan en zo goed mogelijk door de bevalling heen konden loodsen.
Sommige van deze vrouwen specialiseerden zich in het vervullen van deze taak en zij werden "vroede vrouwen" genoemd, onze latere verloskundigen, maar de ervaringsdeskundige vrouwen bleven ook altijd aanwezig rondom het kraambed.

Nog niet zo gek lang geleden verdween deze gewoonte. Vanaf de jaren '50 en '60 van de vorige eeuw gingen vrouwen steeds minder kinderen krijgen. Bevallen in kraamklinieken en ziekenhuizen raakte in zwang en artsen namen de begeleiding daar over. Ook wordt er vaak met een beschuldigende vinger naar de individualisering van de samenleving gewezen. Hoe dan ook: de verloskundige bleef, maar de helpende vrouwen rondom de barende heen verdwenen uit beeld.

Tot ergens in de jaren '90 het doula-effect opnieuw werd ontdekt.

Dat gebeurde - opmerkelijk genoeg - door twee kinderartsen in de Verenigde Staten. Hoezo kinderartsen, vraag je je misschien af? Nu, deze kinderartsen wilden onderzoek doen naar de hechting in het postpartum stadium, de periode vlak na de geboorte. Zij vroegen studenten om de postpartum periode te observeren en gegevens te noteren. Ze moesten onder andere letten op het aantal aanrakingen van moeder naar kind, het aantal keer aankijken van elkaar en het stemgebruik van de moeder.

Bij het uitwerken van de observaties bleek echter iets opmerkelijks. Bij één van de observerende studenten signaleerden de gynaecologen die de bevalling medisch hadden begeleid, dat de bevallingen waar zij bij aanwezig was geweest aanmerkelijk soepeler waren verlopen. Vlotter, minder complicaties, minder ingrepen. De kinderartsen vroegen de studente of zij een verklaring had voor deze afwijkende resultaten. Had ze zich aan de opdracht gehouden? De studente bekende: ze vond het zo mooi om een bevalling te zien, dat ze al eerder de verloskamers binnen was geslopen, ruim voordat de baby geboren was. Ze zat er dan enkel bij en moedigde de moeder soms aan met een blik of een woord. Verder deed ze niets. Het onderzoek naar de hechting was hiermee op een zijspoor gezet, maar er was wel een enorme ontdekking gedaan: het 'doula-effect'.

Deze kinderartsen, dr. Marshall Klaus en dr. John Kennell, hebben hieraan nieuwe onderzoeken gewijd. Het bleek dat het grootste doula-effect haalbaar is met begeleiding door een vrouw die geen deel uitmaakt van de medische staf van het ziekenhuis. Verder bleek het belangrijk dat de zorg continu was. Als de doula langer dan een kwartier ging pauzeren, was het effect nagenoeg verdwenen.

De Verenigde Staten hebben de doula dus herontdekt. Dat wat duizenden jaren de normaalste zaak van de wereld was geweest, werd daar nu onderbouwd met wetenschappelijke onderzoeken en de doula keerde terug bij de geboorte. Vanuit de VS waaide het begrip over naar Europa en zo begon de doula ook in ons land weer haar werk te doen.

Omdat wij vandaag de dag minder vertrouwd zijn met bevallingen is er nu een opleiding waar je de kneepjes van het doula-vak leert. We hebben inmiddels ontdekt dat de continue aanwezigheid van een doula niet alleen leidt tot vlottere bevallingen met minder ingrepen en complicaties - zoals de studente uit het onderzoek al had aangetoond - maar ook tot een veel grotere tevredenheid bij ouders over de geboorte van hun kindje. Waar verloskundige en arts verantwoordelijk zijn voor het medische proces en daar hun eerste prioriteit leggen, kan een doula zich volledig richten op het persoonlijke welzijn van de barende vrouw en haar partner. Door deze niet-medische aandacht voelen ouders zich meer gehoord en gesteund, zodat zij met een beter gevoel terugkijken op deze belangrijke gebeurtenis in hun leven. Dit maakt het voor hen makkelijker om een goede hechting aan te gaan met hun kindje, wat een voordeel is voor het leven.

Willeke Klerks
www.geboortecoaching.nl

Wil je het boek van de kinderartsen lezen?
"Het doula boek", Beter bevallen met een coach
Marshall H. Klaus, John H. Kennell, Phyllis H. Klaus
ISBN: 9072219147

Of bestel via Doula.nl (onder 'doula boeken') en steun zo de site.

maandag 1 april 2013

Het lijkt me gewoon fijn

Er zijn allerlei denkbare redenen om een doula bij je bevalling te willen hebben. Maar sommige vrouwen hebben niet eens een reden nodig…

“Het lijkt me gewoon fijn!”, vertelt ze me stralend tijdens ons kennismakingsgesprek. “Ik zie niet tegen de bevalling op. En ik ben er ook van overtuigd dat mijn man er vol voor me zal kunnen zijn. Maar het lijkt me gewoon fijn als jij er dan ook bij zou willen zijn!”

De zwangerschap verloopt zonder noemenswaardige klachten en de bevalling is precies op haar uitgerekende datum. Ze laat me ’s ochtends weten dat het is begonnen, maar verzekert me dat ik echt niet meteen haar kant op hoef te komen. Liever verliest ze zichzelf nog een paar uurtjes in het boek waar ze net zo heerlijk in zit.

Pas laat op de avond laat ze weer van zich horen. De weeën zijn goed op gang, maar verder gaat het nog steeds allemaal prima. Ze wil het nog een uurtje aanzien, en daarna zal ze me laten weten of ik moet komen.

Ik laat me naar bed sturen door mijn gezin (ieder uurtje slapen helpt), maar draai me op de trap alweer om. Noem het maar doula-intuïtie, maar ik wil erheen. Met mijn tas, sleutels, geboorteplan, appel en flesje water onder mijn arm, hoor ik mijn telefoon opnieuw gaan: Of ik toch maar nu wil komen? “Ik ben al onderweg!”, antwoord ik vrolijk.

Tegelijkertijd met de (zwangere!) verloskundige kom ik aan bij het enige verlichte huis van de straat. Ze blijkt al 7 centimeter ontsluiting te hebben! De verloskundige heeft nog nooit samen gewerkt met een doula en twijfelt even over de verdere gang van zaken. “Normaal zou ik nu blijven, maar je hebt al een doula, dus zullen we afspreken dat ik terug ga naar de praktijk en dat jij me belt als je me nodig hebt?” “Hoe meer vrouwenenergie, hoe beter!”, moedig ik aan. “Ja, dus blijf alsjeblieft!”, vult zij aan. “Graag!”, antwoordt de verloskundige blij.

We helpen haar in bad, dimmen het licht en luisteren hoe diep ze mee ademt met iedere wee. Deze rust is prachtig. Ondertussen vertelt hij zachtjes hun verhaal. Dat ze al zo lang van elkaar houden. Dat hun kinderwens jaren duurde om te worden vervuld. Dat hij zo trots is op haar. De badkamer is lekker warm, en dat komt vooral door zoveel liefde.

De verloskundige beaamt dat dit kindje klaar is om te worden geboren. Hij masseert, zij perst en wij stralen vertrouwen uit: meer is er niet nodig om een prachtig jongetje de wereld in te laten glijden.

Ze verhuizen met z’n drietjes naar het grote bed om elkaar uitgebreid te bewonderen en te besnuffelen. Zij baart de placenta, hij zet de camera op een statief, en wij maken ons uit de voeten. Nu is het tijd voor kersverse familie-energie.

Beneden vertrouwt de verloskundige me toe: “Wat een mooie bevalling. Ik hoop nog heel vaak zo met je te kunnen samenwerken.” Dat lijkt mij nou ook gewoon fijn!