woensdag 29 mei 2013

Wat als...


Je zorgen maken tijdens de zwangerschap: herkenbaar? Een eindeloze serie wat-als-vragen proberen vrouwen, liefst ’s nachts, zelf te beantwoorden. Het lijkt zo fijn om vooraf alles al te hebben uitgedacht. Als iets zich daar echter NIET voor leent, dan is het wel een bevalling! De meeste kindjes houden zich namelijk helemaal niet aan plan A, en liefst ook niet aan plan B. Bevallingen laten zich nu eenmaal niet plannen. 
Wat is het dan fijn om even te kunnen sparren met je doula!

Wat als de bevalling niet op tijd begint?
Weet dat slechts 5% van alle vrouwen op hun uitgerekende datum bevalt. Als jij dus eerder of later bevalt, betekent dat niet meer of minder dan dat jij bij die 95% hoort die het allemaal ook zo doen. Precies op tijd varieert van drie weken voor de uitgerekende datum tot twee weken daarna. Ik weet inmiddels dat kindjes vrijwel zonder uitzondering een heel handig moment kiezen om geboren te willen worden. Waarschijnlijk omdat ze voelen dat jij dan ook lekker ontspannen bent!

Wat als ik niet weet of het wel echt is begonnen?
Irritant hè, hoe iedereen altijd zegt dat je weeën heus wel zult herkennen zodra ze zijn begonnen. Alsof je daar wat aan hebt! Mijn lievelingstip is om dan lekker lang en lekker heet te gaan douchen. Ofwel ontspant het warme water zo, dat alles stopt. Ofwel ontspant het zo, dat alles vol doorzet. Hoe dan ook, jij bent daarna heerlijk ontspannen en weet bovendien waar je aan toe bent!

Wat als ik moet poepen tijdens de bevalling?
Het kind komt langs jouw darmkanaal en zal jou zodoende mogelijk wat ontlasting eruit laten persen. Maar het mooie van Moeder Natuur is dat ze heeft bedacht dat bevallingen vaak beginnen met een grote boodschap, gewoon privé, keurig op de wc. Wat er tijdens de bevalling eventueel nog moet worden geloosd is dus vaak miniem. Alle zorgverleners betrokken bij jouw bevalling kijken hier niet van op. Als we dat wel zouden doen, dan hadden we een ander vak moeten kiezen!

Wat als ik heel erg ga schelden of schreeuwen?
Iedereen kent wel een film met zo’n hysterische bevallings-scene, waarbij de partner helemaal stijf gescholden wordt. Je lacht er om, maar stiekem hoop je toch vooral dat je straks niet ook ineens zo uit je dak zal gaan tijdens de bevalling. Mijn ervaring is dat vrouwen enkel hoeven te schreeuwen als ze niet gehoord worden of zich niet gehoord voelen.

Wat als ik niet meteen van mijn kindje hou?
Het hele ontstaan van je kind is een delicaat samenspel van allerlei hormonen. Tijdens de bevalling is vooral het hormoon oxytocine rijkelijk aanwezig. Dit hormoon zorgt ervoor dat vrouwen een enorm geluksgevoel ervaren meteen na de geboorte en smoorverliefd worden op hun eigen kind. Ik beaam dan altijd heel stellig dat er inderdaad geen enkel ander kind net zo mooi, lief en goed gelukt is. Die oxytocine die rond zo’n kraambed waart, pik ik als doula namelijk ook graag op!

Wat als, wat als, wat als…?

Een doula beantwoordt al je vragen en kan je helpen concentreren op hoe je WEL zou willen bevallen. Immers: je zorgen maken is de verkeerde kant op fantaseren!

zaterdag 25 mei 2013

Geluk en verdriet

Het lijkt langzaam te verschuiven: de cultuur van 'pas iets zeggen als het zeker is'. Het grote taboe op vertellen dat het het mis gegaan is bij je zwangerschap is wel voorbij. De tijd nemen je verlies te verwerken en dus eventueel je baas bellen dat je even niet komt werken, is steeds vaker de standaard. 

Sommige vrouwen merken hierdoor ook dat het wel prettig is als mensen het al wisten, zodat ze bij dat belletje niet alles hoeven te verklaren. En dat je naaste omgeving je direct vanaf het begin kan steunen omdat ze het wisten en met je meeleven kan voor sommigen ook heel prettig zijn.  Bij zowel mijn eigen praktijk als bij collega's in de regio hoor ik dan ook dat er vaker gebeld wordt na een positieve zwangerschapstest. Eerder werden we vaak pas benaderd na een goede 20 weken echo of wanneer de bevalling dichterbij kwam, maar nu dus soms veel sneller. Mogelijk speelt het ook mee dat de doula steeds meer bekend wordt en eigenlijk vind ik het ook niet vreemd dat als een zwangere haar verloskundige gaat zoeken, ze ook naar een doula informeert.

Ik wordt er altijd zo blij van als een zwangere mij benadert voor ondersteuning bij de geboorte. Dat allereerste telefoontje begint zich al een band te vormen en vanaf dat moment ben je betrokken bij deze vrouw en dit kindje. Deze betrokkenheid voelt een vrouw denk ik ook en zeker als je al vroeg in de zwangerschap betrokken bent, kan dit leiden tot intensief (mail) contact. Je deelt dan nog meer met elkaar, al in die eerste spannende weken, als er ongerustheid is over bloedverlies, de vrouw twijfelt over wel/ geen nekplooi-meting of zelfs angsten of gesprekken over de 'soft markers' voor de 20-weken-echo. Vaak gaat alles uiteindelijk goed, is de zwangere blij met de steun die ze de hele zwangerschap al ervaren heeft en is het een bijzondere reis samen geweest. Ik denk niet dat de band met deze vrouwen perse sterker is of de blijdschap over de geboorte groter, maar bijzonder is het wel zo lang betrokken te zijn bij een gezin (in wording). Dat grote geluk van de geboorte is altijd een cadeau waar ik intens van geniet.

Helaas zijn er ook situaties waarbij het niet allemaal goed gaat. 

Nu doula's vaker bij de vroege zwangerschap betrokken zijn, krijgen we ook de verhalen te horen wanneer het niet goed gaat. Hoewel het soms verdrietige telefoontjes en gesprekken zijn, zie ik er ook wel heel veel waarde in. Voor mezelf als mens en als doula en ook voor de vrouw die haar verdriet kan delen. Een vrouw aan te horen, te troosten en je verdriet of eigen verhalen delen vind ik iets wat ons vrouwen ook verbindt. Het kan haar helpen om te horen dat het vaker voorkomt, de ervaring van een andere vrouw te horen of goed doorverwezen te worden indien ze hieraan behoefte heeft. Ik heb altijd weer extra respect voor het leven en de natuur als ik zo'n eerste telefoontje probeer te verwerken. 'Op de echo was te zien dat het hartje nooit is gaan kloppen', of 'hij blijft ernstig achter in groei' of 'er is kans van één op twee op downsyndroom en er is tevens een ernstige hartafwijking zichtbaar'. Er kan zoveel mis gaan.

Ik keek laatst weer een stukje van de dvd 'Voor De Geboorte'. Zo bijzonder hoe de inhoud van het eitje wordt uitgestort in de baarmoeder om zich daar in te nestelen. Een moederkoek wordt gevormd en de vrucht in jouw lijf wordt een deel van jou voor de komende maanden. Hoe fragiel lijkt het hele proces en hoe wonderbaarlijk vaak gaat het goed. Ik heb dan echt weer extra waardering voor onze lijven. Hoe knap dat we een fijne omgeving voor nieuw leven kunnen bieden en het kunnen voeden en dragen. En als het toch niet goed gaat, vraag ik me altijd af of er in het proces iets mis is gegaan en of dat dan iets fysieks of ook iets spiritueels is. Is er in aanleg iets niet goed geweest, of was het op een of andere manier 'niet de bedoeling'? Ik weet het zelf ook nooit zo goed, maar brand toch elk jaar een kaarsje in de Sacre Coeur voor al mijn doula-baby's.

Hoe dan ook, soms gaat er iets niet goed. En hoe fijn is het om dan mensen te kunnen steunen? Sommige mensen zijn je erg dankbaar als je mee wilt naar een volgend gesprek of nader onderzoek dat na de 20-weken-echo nodig blijkt. Ook de zorgverleners geven vaak aan het prettig of bijzonder te vinden dat een doula het stel ondersteunt. Het kan zo waardevol zijn om iemand bij je te hebben die kan helpen doorvragen of achteraf nog kan herhalen of verduidelijken wat er is verteld, en zo wordt dat gelukkig ook door de meeste deskundigen opgepikt.

Het is vreselijk verdrietig als een vrouw belt dat het hartje met 23 weken gestopt is, ondanks een goede 20- weken-echo. En heel bijzonder als ze nog steeds jouw aanwezigheid bij de bevalling wil en je haar en haar partner kunt steunen op een heilig moment van intens verdriet. Het is bitterzoet om een stel toch ouders te zien worden, hen een kindje te zien omarmen waar ze ook weer afstand van moeten doen. Toch maken ook dit soort momenten je bewust van hoe bijzonder ons werk is.

Heel intiem en intens is elke begeleiding. En elk op eigen wijze bijzonder waardevol.

zondag 12 mei 2013

Vragen naar de (on)bekende weg

Ik ben dol op het woord 'waarom'. Waarom? (kijk, daar heb je het al). Omdat het mijn horizon verbreedt, mijn kennis  en weten vergroot. En vooral: omdat het mijn keuzemogelijkheden vergroot en ik bevestigd word in mijn 'onderbuikgevoel'. Daar word ik een sterker en blijer mens van. Een ander aspect van vragen naar het 'waarom' is dat je goed leert luisteren. Als je de vraag wel stelt maar het antwoord niet - of maar gedeeltelijk - hoort, mis je essentiële, waardevolle informatie. Wat heeft dit met de doula te maken? En met de zwangere en straks bevallende vrouw? Nou, meer dan je denkt.

Elke zwangere die ik spreek heeft een eigen visie en gevoel bij haar zwangerschap en komende bevalling. Op basis daarvan zal ze keuzes maken en die zullen haar beleving en ervaring beïnvloeden. Als je zwanger wordt, zijn er enorm veel dingen waar je over gaat nadenken en keuzes in gaat maken. Daarnaast ervaar je van alles waar je ook rekening mee wilt houden. Kortom: het is een roerige periode, die negen maanden. Hoe jij je zwangerschap en bevalling beleeft, is van grote invloed op het beeld dat je van jezelf hebt en draag je je leven lang verder met je mee.

Een voorbeeld: ik sta op een beurs en kom in gesprek met een oudere dame. Uiteraard spreken we over bevallen. Op een gegeven moment vraag ik naar haar bevalervaring. Binnen de kortste keren staat ze, dertig jaar na dato, te huilen vanuit het diepst van haar hart. Want indertijd is haar bevalling haar uit handen genomen. Er is er niet naar haar geluisterd op cruciale momenten, want ze moest niet zeuren, ze moest even doorzetten en noem maar op. Kortom: ze huilt om het verlies van haar autonomie. En nu hoort ze dat het niet zo had gehoeven, dat haar gevoel klopte. Toentertijd en nu nog. Ik leef met haar mee, heb oog en oor voor haar nog steeds rakende ervaring. Dat is helend.

Deze ervaring was dertig jaar geleden, maar helaas zie ik het als doula nog regelmatig gebeuren. Dat zwangeren luisteren en zich voegen naar de deskundige en zich soms al te snel neerleggen bij scenario’s die ze niet passend vinden. En denken dat er geen alternatief is. Ze stellen de 'waarom'-vraag niet en durven te weinig naar hun eigen behoeftes te luisteren. Helaas is bevallen op andermans tempo, visie en plek niet bevorderlijk voor een goede bevalervaring. Daarom is de waarom-vraag zo belangrijk. Zodat je als zwangere ontdekt en helder krijgt wat jij nodig hebt om goed te kunnen bevallen. En dat je op zoek gaat naar degene die je daarbij ondersteunt en volgt, in plaats van aanstuurt en beperkt. Er is echt meer mogelijk dan je denkt. Als je maar vraagt en op zoek gaat naar een bevredigend antwoord en een luisterend oor.

Gesprekken met een doula zijn hierbij een fantastisch hulpmiddel. Een doula luistert, geeft je alle ruimte om te vertellen wat je op je hart hebt. Ze stelt de waarom-vraag als jij dat zelf niet doet, en als zij vermoedt dat meer informatie inzichtelijk kan zijn. Ze heeft alle tijd voor je, want persoonlijke dingen helder krijgen vraagt vaak veel aandacht. Alle aspecten van de bevalling worden met je doorgenomen, zodat je zicht krijgt op hoe bevallen voor jou werkt en wat jij daarvoor nodig hebt. De doula helpt je om de juiste mensen en plek te vinden om geboorte te kunnen geven op jouw wijze. Ik merk elke keer weer hoe belangrijk de voorgesprekken zijn, omdat ze het bewustzijn en de eigen kracht enorm vergroten. Dat creëert een veilige basis van waaruit je kunt bevallen. En voorkomt dat je achteraf zegt: “Als ik dat had geweten, dan had ik……..” Maar je kunt je bevalling niet overdoen.

Daarom is het bespreken van geboortewensen met een doula zo belangrijk. Daarom is contact met een neutrale, betrokken vrouw zo heilzaam. Daarom is de doula een welkome aanvulling in geboorteland. En jij, zwangere: waarom heb jij (nog) geen doula?

zondag 5 mei 2013

Wat kost een doula?

Met een ruime voorsprong de meestgestelde vraag op Doula.nl: wat kost me dat, als ik een doula bij mijn bevalling wil? Een begrijpelijke vraag, maar toch niet zo simpel om te beantwoorden.

Ten eerste omdat doula's werken als 'kleine zelfstandigen', en zelf hun prijs bepalen. Doula's zijn verschillend in hun achtergrond, opleiding en ervaring. Daarnaast bieden ze verschillende 'pakketten' aan: een aantal voorgesprekken, het opstellen van een geboorteplan, nagesprekken, een herinneringsboek; er zijn allerlei (extra) diensten denkbaar en logischerwijze hangt daar ook een prijskaartje aan. Stagedoula's, die het theoretische deel van hun opleiding af hebben en nu onder begeleiding ervaring opdoen, zijn vaak wat goedkoper of werken zelfs gratis. En als je in een noodsituatie zit waarin geld een probleem is, kun je altijd met de doula van je keuze overleggen of er een regeling te treffen is. Maar het is dus niet goed mogelijk om in algemene zin te zeggen wat een doula kost.

Nadat ik dit aan een vraagstelster heb uitgelegd, sta ik ook nog even stil bij de betekenis van de vraag. Het is voor de meesten van ons nog nieuw en onwennig om zelf te moeten betalen voor iemand die bijdraagt aan je gezondheid. Niet zo lang geleden was zo goed als alle zorg altijd verzekerd. De Nederlandse gezondheidszorg en dan vooral het zorgverzekeringsstelsel is volop in beweging. Steeds minder zorg wordt vergoed en het lijkt erop dat we in de richting gaan van een situatie waarin alleen nog levensnoodzakelijke zorg door de verzekering betaald zal worden. De kans dat de doula op korte termijn in het basispakket wordt opgenomen is dus bijzonder klein (al zijn er wel zorgverzekeraars die een deel van de kosten vergoeden). Want zonder een doula overleef je wel, je wordt alleen (vaak) gelukkiger mét. Dat valt dus onder onze 'eigen verantwoordelijkheid'. Daar kun je van vinden wat je wilt, maar het is wel zoals het momenteel geregeld is en in de toekomst steeds meer zal worden. Daarin moet je zelf kiezen wat jij belangrijk vindt voor jouw welzijn en de kwaliteit van je leven. Een doula kost geld, maar is dat veel of weinig? Haar ondersteunende aanwezigheid kost minder dan de gemiddelde gezinsvakantie of leren driezitsbank van Ikea. Je kiest zelf waaraan je je geld liever uitgeeft.

Dan denk ik terwijl ik de vraag beantwoord elke keer terug aan mijn eigen bevalling-met-doula. Ook toen hebben we zelf de rekening moeten betalen. Vond ik dat toen duur? Welnee. Ik had wel het tienvoudige willen betalen voor het vertrouwen en de rust die ik door haar kreeg, en voor de afloop waar ik zo blij mee was. De waarde van een positieve bevallingservaring is niet in geld uit te drukken.

Saskia Bruyn
Doula.nl